
Süt İnek Irkları Nelerdir ve Bu Irkların Özellikleri Nelerdir?
Dünya üzerinde çok sayıda süt inek ırkı yer almaktadır. Yerli ve yabancı olarak ayrılan bu ırklar sırasıyla aşağıdaki gibidir:
- Zavot Sığırı
- Boz Sığır Irkı
- Jersey Sığır Irkı
- Yerli Kara Sığırı
- Guernsey Sığır Irkı
- Shorthorn Sığır Irkı
- Yerli Güney Sarısı (YKS) Sığırı
- Simental Sığır Irkı (Sarı Alaca)
- Holstein Sığır Irkı (Siyah Alaca)
- Ayrshire Sığır Irkı (Dunlop Sığırı)
- Doğu Anadolu Kırmızısı (DAK) Sığırı
- Güney Anadolu Kırmızı (GAK) Sığırı
- Brown Swiss Sığır Irkı (Montofon – Esmer)
Yukarıda yer alan ırkların her biri farklı özelliklere sahip ırklardır. Süt verimleri, büyüklükleri, yem tüketimleri birbirinden ayrılmıştır. Türkiye’de en fazla görülen ırk ise Simental ve Holstein süt inekleridir. Çünkü bu inekler, Türkiye coğrafyasına en çok uyum sağlayan ırklardır. Hem süt için, hem de tüketim için tercih edilebilirler. Süt verimi esaslarına dikkat edilerek bu ırkların verimi oldukça yüksek seviyelere çıkarılabilir. Hatko Kauçuk Firması olarak süt inek ırkları için en kaliteli hayvan yatakları üreterek bu hayvanların süt verimlerine katkı sağladığımızı biliyoruz. Bu durumda, aşağıda ülkemizde en çok bulunan süt inek ırkları ve çeşitlerinden bahsedeceğiz.
Süt İnek Irkları Özellikleri Nelerdir?
Sizler için hazırladığımız süt inek ırkları özellikleri listesinde; ırkın rengi, verimi, vücut hatları, iriliği, dişi ve erkekte boynuz yapısı özelliklerinin tamamını görebileceksiniz.
Zavot Sığırı
Zavot sığırı, çoğunlukla beyaz renkte görülmektedir. Nadiren sarı renk görülür. Vücut yapıları diğer ırklara göre ortalama iriliğe sahiptir. Yapı açısından oldukça sağlamdır. Sırt hattı diğer ırkların aksine düzdür, kemikleri çok serttir ve düşme gibi durumlarda kırılma / incinmeye oldukça dayanıklıdır. Deri yapısı elastiktir. Meme rengi açık, koyu ya da lekeli olabilmektedir. Dişilerde ve erkeklerde boynuz görülür.
Cidago yüksekliği erkekler için 122 ila 137 cm arasında değişirken, bu değerler dişiler için 102 – 130 cm arasındadır. Buzağı doğum ağırlığı yine erkekler için 19 – 28 kg arasında olup, dişiler için 17 – 24 kg arasındadır. Damızlık yaşı erkekler için 24 – 36 ay, dişiler için 17 – 27 aydır.
Süt verimi laktasyona göre 2300 ila 3300 litre arasında değişim göstermektedir. Laktasyon süresi ise 275 ila 300 gün aralığında değişim göstermektedir. Sütündeki yağ oranı ise %3,5 ila 4,5 arasındadır.
Boz Irk Sığırı
Boz sığır ırkı genel olarak açık gümüş rengidir. Fakat koyu kül rengine sahip boz sığır ırkının sayısı da az değildir. Erkeklerin rengi dişilere göre çok daha koyudur. Boğaların göz etrafı genellikle gözlük tarzında koyu halkayla kaplanmıştır. Kulak yapıları oldukça gariptir, içi kıl doludur ve bu özellik ineklerde oldukça nadir görülür. Tırnakları siyah, boynuzlarının dipleri sarımsı; beyaz uçları ise siyah renktedir. Buzağıların doğduğundaki rengi açık kahverengidir. Büyüdükçe bu renk griye doğru dönmektedir. Erkeklerde ve dişilerde boynuz görülür. Boynuzlar ise 8 ila 46 cm aralığındadır.
Erkekler için canlı ağırlık ortalama olarak 470 kg, dişiler için 375 kg’dır. Cidago yüksekliği açısından erkeklerde ortalama değer 126 cm, dişilerde ise 118 cm’dir. 12 aylık canlı ağırlığa bakıldığında ise erkekler 292 kg, dişiler 167 kg ağırlığa sahiptir. Buzağı doğum aralığı açısından a erkeklerde 24 kg, dişilerde 22 kg ortalaması bulunmaktadır. Her gün 1.062 gr canlı ağırlık artışı yaşayabilir. Fakat bu durum beslenmeye bağlıdır. Daha düşük ve yüksek olabilir.
Karkas randımanı oranı %57,3 olarak ölçülmüştür. İlkine doğum yaşı 30 ila 36 ay aralığındadır. Çok kolay bir şekilde doğum yapabilmektedirler. Sürü doğum oranı %86,5 olarak ölçülmüştür ve buzağı yaşam gücü %99’dur. Ölüm oranı %1’dir. Bu da kronik rahatsızlıklar sebebiyle gerçekleşir. Laktasyon süresi 220 gündür ve bir laktasyonda 1095 ila 2.965 Litre arası süt alınabilir. Süt yağı oranı %3.93’dür.
Jersey Sığır Irkı
Jersey sığır ırkı, günümüzde yine en çok tercih edilen ırklar arasında yer almaktadır. Sarımsı renge sahiptir. Açık kahve ve krem tonları görülebilmektedir. Siyah gözleri ve vücudunun rengiyle bir geyiği andırmaktadır. Kalın köklü boynuzlara sahiptir. Jersey sığır ırkı; alışılmış ikonik süt ırklarının özelliğini eksiksiz bir şekilde taşımaktadır. Kemik yapıları incedir, memeleri dolgundur, deri yapısı incedir. Boyun ve baş yapısıyla sütçü ırkın timsali olarak kendini gösterir.
Jersey sığır ırkı yılda 5.000 litreye kadar süt verebilmektedir ve sütünün yağ oranı %6’dır. Cidago yüksekliği erkekler için 130 cm, dişiler için 120 cm’dir. Canlı ağırlığı erkeklerde 350 kg’dan 450 kg’ya kadar değişim gösterebilir. Dişilerde ise 330 ila 400 kg arasında ağırlık oranı bulunmaktadır. Bir laktasyonda ortalama olarak 2500 ila 3000 litre süt vermektedir.
Yerli Kara Sığırı
Yerli kara sığırının en belirleyici özelliği yapısal açıdan küçük olmasıdır. Tırnakları da dahil olmak üzere tamamen siyah renge sahiptir. Baş yapısı dar ve oldukça uzundur. Boynuz yapıları kısadır. İnce ve öne yönelmiştir. Çok uzun yıllar boyunca yetersiz koşullarda yaşayan bu ırk, oldukça dayanıklı bir ırktır. Cidago yüksekliği 100 cm ila 110 cm aralığında değişim göstermektedir.
Besleme koşullarına bağlı olarak canlı ağırlığı 200 ila 300 kg aralığında değişim göstermektedir. Bu ırkın süt verimini ortaya çıkarma amacıyla birçok çalışma yapılmıştır ve bu çalışmalar oldukça eskidir. Bu çalışmalara göre elde edilen değerler, köy şartlarında tamamen organik yetiştirmede 500 kg’ya kadar uzandığını kanıtlamıştır. Fakat şartlar ve beslenme koşullarının iyileştirilmesiyle birlikte bir laktasyondaki süt verimleri 900 kg’a kadar ulaşmıştır. Hatta bazı küçük gruplardan verim açısından 1800 kg süt elde etmek bile başarılmıştır. Canlı ağırlık artışı ise günlük açıdan 600 – 700 gr aralığındadır.
Guernsey Sığır Irkı
Krem ve kahverengi renge sahip olan Guernsey Sığır ırkı, oldukça düzgün meme yapısıyla dikkat çekmektedir. Diğer sığır ırkları arasında en uzun yaşayan ırktır. Çok kolay doğum yapabilir. Hastalıklara karşı bağışıklığı oldukça gelişmiştir. Merada otlama kabiliyeti oldukça yüksektir ve sütü yoğun bir şekilde yağlıdır.
Canlı ağırlığı erkekler için 600 – 700 kg aralığında değişmektedir. Dişilerde bu değerler 450 – 500 kg aralığındadır. Süt verimi laktasyona göre 6.300 ila 6.650 arasında değişim göstermektedir. %5 yağ oranına ve %3.7 protein oranına sahiptir. Sütündeki beta karoten oran oldukça yüksektir ve diğer ırklara göre kg başına %30’a varan tasarrufla yem tüketir.
Shorthorn Sığır Irkı
Kırmızı – beyaz ve bunun tonlarında renk yapısı bulunan Shorthorn sığır ırkının ağız çevresi beyazdır. Görünüş açısından kirli bir yapıya sahiptir. Tüy yapıları kısadır ve orta boylu sallı yapıları bulunmaktadır. Tırnak yapıları oldukça sağlamdır ve yapıları sakindir. Zor şartlara karşı oldukça dayanıklıdır. Boynuzsuz ya da kısa boynuzlu 2 farklı şekilde görülebilir. Döl verimi en yüksek sığır ırklarından biridir. Doğum özelliği oldukça kolaydır ve zorlanmaz. Kırmızı holstein ile melezlendiği takdirde süt verimi artırılabilmektedir.
Cidago yüksekliği erkekler için ortalama 144 cm, dişiler için ise 136 cm’dir. Canlı ağırlığı erkekler için 800 ila 1000 kg arasındadır. Dişiler için bu ağırlık 600 – 650 kg aralığındadır. Buzağı doğum ağırlığı ise erkekler için 36 kg, dişiler için 33 kg’dır. Süt verimi 5000 ila 6000 litre arasında değişim göstermektedir. Yağ oranı ise %3,5’dur.
Yerli Güney Sarısı (YGS) Sığırı
Kirli sarıdan kırmızı tarçini renge kadar değişim göstermektedir. Gözünün etrafı, yüzünün yan kısımları, boynu ve kürekleri vücudun ana rengine göre çok daha koyu bir yapıya sahiptir. Burun ucu siyaha kadar koyu renge sahiptir ve bu oldukça baskın bir şekilde kendini gösterir. Burun ve ağız etrafında açık renkli bir halka bulunmaktadır. Yapısal açıdan küçük inek ırkları arasında yer almaktadır. Sağrı yüksekliği cidagodan daha yüksektir. Zor şartlara karşı en dayanıklı ırklardan biridir. Özellikle dağlık tepelik alanlarda tercih edilir.
Dişiler için 197 ila 306 kg canlı ağırlığa sahiptir. Cidago yüksekliği 93 – 120 cm arasında değişim göstermektedir. Laktasyon süresi ise 158 ila 235 gün olarak değişmektedir. Süt verimi 444 ila 794 litredir. Bu verim laktasyon süresince elde edilir. Süt yağı ise %3 ila %4,1 arasındadır.
Simental Sığır Irkı (Sarı Alaca)
Türkiye’de en fazla tercih edilen sığır ırkı Simental’dir. Rengi sarı – beyaz ya da kırmızı – beyaz alacadır. Alnı, başı, kirpikleri mutlak suretle beyaz renkli olmalıdır. Erkeklerde ve dişilerde boynuz görülür. İklim şartlarına göre oldukça uyumludur. Özellikle Türkiye coğrafyasına tam uygunluk gösterir. Ömür açısından uzun ömürlüdürler. Hem et, hem de süt için beslenebilir. Yüksek döl verimi vardır. Annelik içgüdüsü en yüksek sığır ırkları arasında yer almaktadır. Sağlık problemi çok fazla değildir.
Canlı ağırlığı erkekler için 1100 ila 1400 kg arasındadır. Dişilerde bu değerler 600 – 900 kg olarak ortalama alınır. Cidago yüksekliği erkeklerde 150 – 165 cm aralığındayken, dişilerde 138 – 150 cm aralığındadır. Günlük olarak 1300 ila 1600 gram canlı ağırlık artışına sahiptir. Et randımanı %58’dir. 6.500 LT süt verimi vardır ve sütünden çıkan yağ oranı %4,2’dir.
Holstein Sığır Irkı (Siyah Alaca)
Türkiye’de tercih açısından en fazla 2. Tercih edilen ırk ise Holstein sığır ırkıdır. Renkleri siyah – beyaz ve kırmızı – beyaz olabilir. Siyah ve beyaz kısımların sabit bir oranı yoktur. Bu oranlar hayvandan hayvana değişiklik gösterebilmektedir. Hem erkeklerde hem de dişilerde boynuz bulunmaktadır.
Hem et, hem de süt yönlü beslenmektedir. Fakat daha çok süt amacıyla beslenir. Çünkü verim açısından oldukça yüksek verime sahiptir. Süt verimi bir laktasyon sürecinde 5.000 ila 7.000 litre aralığında değişmektedir. Fakat ıslak yapılan, üstün olanlarıyla gerçekleştirilen seçimle günde 10.000 litre süt verimine ulaşabilmektedir.
Cidago yüksekliği 140 cm ve 155 cm aralığındadır. İyi yemleme durumunda günde 800 – 1.200 gram ağırlık artışı yaşayabilir. Sütünde bulunan yağ miktarı %3 ila %3,5 arasında değişim göstermektedir. Canlı ağırlığı ise 600 ila 1.000 kg arasındadır.
Ayrshire Sığır Irkı (Dunlop Sığırı)
Kahverengi ve beyaz lekeli renge sahiptir. Melezlerinde siyah ve beyaz renkler görülmesi oldukça olasıdır. Boynuzu beyaz renktedir. Uç bölgesi siyah renkte olup; geriye kıvrık bir yapısı bulunmaktadır .Bacak boyu büyüklüğünde devasa boynuzları olur. Bu durum bakımını oldukça zor bir hale getirdiği için buzağıyken körleştirilebilmektedir. Boyut bakımından ortalama boya sahiptir. Her bölgeye uyumludur. Yapısal açıdan oldukça güçlüdür. Meme yapısı son derece düzgündür.
Cidago yüksekliği erkekler için 140 cm, dişiler için ise 132 cm’dir. Süt verimi yıllık bazda 5.800 litredir. Yağ oranı %4,5 olarak bilinmektedir. Canlı ağırlığı erkeklerde 850 kg, dişilerde 550 kg’dır. Melezlerinde süt verimi yıllık bazda 4700 litreye kadar ulaşabilmektedir. Melezlerinde yağ oranı ise %4,5’dur.
Doğu Anadolu Kırmızısı (DAK) Sığırı
Renk olarak kırmızı – kahverengi arası bir renge sahip olan Doğu Anadolu Kırmızısı (DAK) Sığırı için bazı hayvanlarda genellikle arka bacaklarının iç kısımları olmak üzere vücudunun farklı bölgelerinde beyaz renge kadar farklı renkler görülmesi de olasıdır. Tırnakları koyu gri renge sahiptir. Boynuzları sedef ya da gri renktedir. Uç bölgeleri ise siyah renge sahiptir.
Erkek ve dişilerde boynuz görülmektedir. Boynuz yapıları ise hilal şeklindedir. Uzunluk açısından 11 ila 22 cm aralığında değişim göstermektedir. Sürü ve annelik içgüdüsü açısından en gelişmiş inek ırkıdır. Sürü halinde merada yönetimleri kolaydır, kapalı alanları pek sevmezler ve hırçınlaşabilir. En kötü iklim koşullarına dahi dayanıklı bir ırk olup, uzun ömürlüdür. Canlı ağırlığı erkekler için 393 kilogram ile 323 kilogram arasında değişim göstermektedir. Erkeklerde 118 cm, dişilerde 109 cm cidago yüksekliği vardır.
Canlı ağırlık artışı günlük bazda 847 gramdır. Karkas randımanı ise %57,6 olarak kendini göstermektedir. 18 ila 60 ay arasında doğum yaşına sahipken, çok kolay doğum oranına sahiptir. Sürü doğum oranı ise %86,7’dir. Laktasyon süresi 205 gündür. Süt verimi 939 ila 2247 arasında değişmektedir. Sütündeki yağ oranı %3,45’dir.
Güney Anadolu Kırmızısı (GAK) Sığırı
Sarıdan kırmızıya ve kahverengiye kadar uzanan oldukça geniş renk seçeneği görülmektedir. Deri rengi siyaha yakın kahverengidir. Boynuzları da siyaha yakın koyu gri renge sahiptir. Buzağıların doğum rengi çoğunlukla tarçındır. Genel olarak burnunun etrafında vücut renginden çok daha açık bir halka bulunmaktadır. Bacaklarının iç yüzeyleri, memeleri ve karın altı, vücuda kıyasla daha açık renge sahiptir. Erkek ve dişileri boynuzludur. Genel olarak hilal şeklindedir.
Canlı ağırlığı erkekler için 610 kilogram, dişiler için 381 – 482 kg’dır. Cidago yüksekliği erkeklerde 130 cm ila 157 cm arasında değişim göstermekte olup, dişilerde 116 – 155 cm aralığındadır. Laktasyon süresi 101 ila 482 gündür. Süt verimi laktasyon dönemine göre 4.675 litreye kadar uzanabilmektedir. Süt yağı ise %2 – %4,6 aralığında değişmektedir. Doğum ağırlığı erkeklerde 18,5 – 35 kg aralığındadır. Dişilerde 16 – 27,5 kilogram aralığı görülür.
Brown Swiss Sığır Irkı (Montofon – Esmer)
Sırt boyunca uzanan ve ester çizgisi olarak tanımlanan açık renkli bir bölgeye sahiptir. Esmer ırkın renkleri gümüşi griden siyaha yakın koyu kahve koyu kül rengine kadar değişim göstermektedir. Renk yelpazesi oldukça geniştir. Burun ucu son derece açık renktedir.
İyi bir bakım ve beslenmeyle birlikte günlük 800 – 1000 g arası canlı ağırlık artışı sağlamaktadırlar. Bir laktasyon döneminde süt verimi 6.000 Litreye kadar uzayabilmektedir. Erkeklerde canlı ağırlık 600 – 700 kg aralığında değişmektedir. Süt ve et verimi yönünden kombine bir ırktır. Yıllık süt verimi 3500 – 4000 kg aralığındadır. Sütteki yağ oranı %3,8’dir. Montofonlar diğer kültür ırklarına göre çok daha dayanıklıdır.
Yukarıda belirttiğimiz cinsler, ülkemizde en çok bulunan süt inek ırkları olarak belirmektedir. Bu ineklere yönelik olarak ürettiğimiz inek yatağı fiyatları hakkında daha fazla bilgi almak için firmamız ile iletişime geçebilirsiniz.